Przedstawiamy kompendium wiedzy na temat mleczaków, które przyda się każdemu z rodziców.
Czym są zęby mleczne?
Zęby mleczne to pierwszy komplet zębów, rosnący od 6 do średnio 36 miesiąca życia dziecka. Zębów mlecznych jest razem dwadzieścia — po 10 w szczęce i żuchwie, bez zębów przedtrzonowych, które występują jedynie w uzębieniu stałym. Ich zawiązki pojawiają się już w okresie płodowym.
Mleczaki dzielone są ze względu na kształt koron i korzeni oraz wykonywaną czynność. Każde z nich wyrzyna się w innym etapie wzrostu dziecka, podczas procesu nazywanego ząbkowaniem. Są to następująco:
- dolne siekacze pierwsze, wzrost ok. 6-10 m-ca życia;
- górne siekacze pierwsze, wzrost ok. 8-12 m-ca życia;
- górne siekacze drugie, wzrost ok. 9-13 m-ca życia;
- dolne siekacze drugie, wzrost ok. 10-16 m-ca życia;
- górne trzonowce pierwsze, wzrost ok.13-19 m-ca życia;
- dolne trzonowce pierwsze, wzrost ok.14-18 m-ca życia;
- górne kły, wzrost ok.16-22 m-ca życia;
- dolne kły, wzrost ok.17-23 m-ca życia;
- dolne trzonowce drugie, wzrost ok.23-31 m-ca życia;
- górne trzonowce drugie, wzrost ok.25-33 m-ca życia.
Pomiędzy 6 a 12 rokiem życia dziecka dochodzi do zastąpienia zębów mlecznych przez uzębienie stałe. Ich zawiązki są obecne pod zębami mlecznymi. Warto pamiętać, że kalendarz procesów erupcji oraz eksfoliacji zarówno zębów stałych jak i mlecznych są normami uśrednionymi — u dziecka zęby mogą więc wypaść w nieco innym terminie.
Jaka jest rola zębów mlecznych?
Główną rolą zębów mlecznych jest przygotowanie szczęki i żuchwy na pojawienie się w przyszłości zębów stałych, które byłyby zbyt duże na małą przestrzeń jamy ustnej dziecka. Mleczne zęby pełnią również kluczową rolę w rozwoju aparatu mowy i umożliwiają naturalne przejście na pokarm stały.
Czym różnią się zęby stałe od zębów mlecznych?
Zęby mleczne są znacznie jaśniejsze, bielsze, posiadają też mniejsze i cieńsze korzenie w stosunku do uzębienia stałego oraz obręcze otaczające koronę. Bardzo często występują pomiędzy nimi szpary, co jest naturalnym przygotowaniem łuków zębowych na pojawienie się większych zębów stałych. Mleczaki charakteryzują się dość sporą ilością miazgi oraz cieńszą warstwą słabo zmineralizowanego szkliwa. Są więc znacznie bardziej narażone na działanie kwasów i bakterii, tym samym powstawanie szkodliwej próchnicy. Podstawową różnicą jest też ilość zębów — pierwszy komplet to 20 zębów, drugi – 32.
Kiedy powinien wypaść mleczak?
Zęby mleczne w większości przypadków wypadają samoistnie, w procesie nazywanym eksfoliacją. Również eksfoliacja zębów zachodzi w określonej kolejności (choć tutaj również możliwe są pewne odstępstwa od harmonogramu). Jako pierwsze wypadają siekacze środkowe w wieku 6-7 lat, kolejno siekacze boczne, trzonowce pierwsze, kły oraz na końcu trzonowce drugie. Eksfoliacja zębów mlecznych powinna zakończyć się średnio do 12 roku życia dziecka.
Kiedy i jak wyrwać zęba mlecznego?
Ponieważ najzdrowsze dla dalszego rozwoju uzębienia jest samoistne, naturalne wypadnięcie mleczaków, stomatolodzy podkreślają, że procesu lepiej jest nie przyśpieszać. Zęba nie trzeba od razu wyrywać nawet jeśli zaczął się ruszać, rozchwiewanie jest bowiem naturalnym etapem eksfoliacji. Wyrywanie zębów mlecznych jest wskazane w sytuacjach:
- bólu zęba utrudniającego funkcjonowanie dziecku;
- nienaturalnego położenia zęba;
- pojawienia się ognisk próchnicy;
- pojawienia się stanów ropnych zęba;
- kiedy nie ma możliwości odbudowy zęba mlecznego (zbyt mało tkanek twardych lub wyłącznie obecność korzeni w dziąśle).
Sytuacje te w większości wymagają konsultacji ze stomatologiem. Zdrowe zęby mleczne powinno usuwać się jedynie kiedy utrudniają wyrzynanie się stałego uzębienia. Zdarzają się również sytuacje kiedy rozwój zębów utrudnia przeprowadzenie skutecznego leczenia ortodontycznego i ekstrakcja jest zlecana przez dentystę.
Czy istnieją bezpieczne domowe sposoby na usunięcie zęba mlecznego?
Popularny sposób z przywiązaniem jednego końca nitki do zęba, drugiego końca do klamki i zatrzaśnięcia drzwi, aby rozchwiać mleczak, to metoda, która zdecydowanie powinna odejść do lamusa. Nie tylko jest wyjątkowo stresująca dla dziecka, ale i może spowodować bardzo niebezpieczne uszkodzenie zalążków stałych zębów. Jedyną akceptowalną metodą, aby w domu wyrwać mleczaka, jest chwycenie go przez jałową gazę i pociągnięcie zdecydowanym ruchem. Jeśli wyrywamy ząb górny, należy pociągnąć go do dołu, oraz analogicznie — ząb dolny pociągnąć do góry.
Przy domowym wyrywaniu mleczaków niezbędne jest zachowanie odpowiedniej higieny. Przed przystąpieniem do domowej ekstrakcji należy dokładnie umyć, a najlepiej zdezynfekować ręce. Kluczowa jest również pełna jałowość wykorzystanego w procesie gazika, w przeciwnym wypadku ryzykujemy wprowadzenie bakterii do jamy ustnej i pojawienie się infekcji w miejscu rany. Po udanej ekstrakcji, warto, aby dziecko przepłukało usta czystą wodą lub płukanką antybakteryjną. Równie ważna jest higiena jamy ustnej po usunięciu i delikatne szczotkowanie w okolicy rany.
Jak nie wyrywać zębów mlecznych?
Wyszukując sposoby na usunięcie mleczaka w internecie, znajdziemy wiele domowych metod, które rozsądnemu rodzicowi powinny od razu wydać się kontrowersyjne. Są to przede wszystkim metody polecające przywiązanie jednego końca nitki do ząbka malucha a drugiego do drona, zdalnie sterowanego samochodzika, czy nawet obroży psa. Pod żadnym pozorem nie należy tak usuwać zębów. Tak samo jak w przypadku metody „na klamkę”, wyrwanie może skutkować naruszeniem zawiązków zębów stałych i uszkodzeniem uzębienia dziecka. Kontrowersyjne metody są również traumatyczne dla większości maluchów i mogą zniechęcić je w przyszłości do prawidłowego utrzymania higieny jamy ustnej.
Co zrobić, jeśli doszło do krwawienia po wyrwaniu zęba mlecznego?
Krwawienie po wyrwaniu zęba mlecznego nie jest niczym niepokojącym, nie powinno być jednak zbyt duże — może to świadczyć o zbyt silnym naruszeniu tkanki dziąsła bądź uszkodzeniu zalążka zęba stałego. Małe krwawienie można zatamować za pomocą jałowej gazy zwiniętej w tampon. Rolkę gazy należy umieścić w zranionym miejscu, po czym poinstruować dziecko o zaciśnięciu go szczęką. Krwawienie z rany powinno całkowicie ustąpić w przeciągu pół godziny. Jeśli krwawienie się przedłuża, a ból nie ustępuje, konieczna jest konsultacja ze stomatologiem.
Czy warto wyrwać mleczaka w domu, czy lepiej udać się do gabinetu stomatologicznego?
Podsumowując, jedynym w pełni bezpiecznym i komfortowym dla dziecka sposobem na wyrwanie zęba mlecznego jest wykonanie procedury w gabinecie stomatologicznym. Gwarantuje to nam nie tylko właściwy proces ekstrakcji, ale i zachowanie maksymalnej higieny podczas zabiegu. Ekstrakcja zęba mlecznego w gabinecie w przeciwieństwie do metod domowych jest bezbolesna, na błonę śluzową nakłada się bowiem żel znieczulający. U bardzo zestresowanych maluchów można wykorzystać też nieszkodliwą sedację wziewną.
Jest to również świetna okazja do niezbędnej kontroli uzębienia i prawidłowego rozwoju zgryzu malucha. Lepiej nie ryzykować domowych metod i wyrwać zęba mlecznego bezpiecznie u sprawdzonego dentysty.
Może Cię także zainteresować:
- Kiedy wypadają mleczaki i wyrastają zęby stałe? Sprawdź, jaka jest kolejność wypadania zębów mlecznych twojego dziecka!
- Zęby trzonowe u dziecka – kiedy zaczynają się wyrzynać te zęby mleczne?
- Zęby mleczne – higiena, wypadanie, leczenie mleczaków. Jak dbać o zęby mleczne i wyrzynające się zęby stałe?
- Późne ząbkowanie u dzieci
- Jaka jest kolejność wychodzenia zębów u dzieci?
- Kiedy wychodzą zęby szóstki? Czy to mleczaki, czy już zęby stałe?
- Kiedy wychodzą zęby 5-tki? Jakie objawy powodują? Sprawdź, jak łagodzić dolegliwości bólowe u dziecka
