Fluoroza zębów – co to jest? Objawy i leczenie nadmiaru fluoru

Fluor to pierwiastek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania człowieka. Nie jest on jednak potrzebny w dużych dawkach – wręcz przeciwnie. Wystarczą niewielkie ilości, aby zauważyć płynące z jego stosowania korzyści. Główną funkcją fluoru jest mineralizacja kości i szkliwa. Sprawia, że są one twardsze i mniej podatne na uszkodzenia. Niedobór fluoru (prowadzący do próchnicy i osteoporozy) jest równie niebezpieczny jak jego nadmiar, czyli fluoroza – choroba objawiająca się zmianami w szkliwie, a nawet w stawach i kościach. Sprawdź, jak ją rozpoznać i w jaki sposób reagować!

Czym jest fluoroza zębów?

Choroba, którą opiszemy, w pierwszej kolejności objawia się na szkliwie. Powstaje w wyniku zbyt dużego stężenia fluoru w organizmie. Pierwiastek ten może być dostarczany wraz z wodą pitną i jedzeniem, a także produktami do pielęgnacji zębów.

Fluoroza najczęściej ogranicza się do zmian w obrębie jamy ustnej. U dzieci powoduje zaburzenie:

• rozwoju i dojrzewania zębów mlecznych;
• powstawania zębów stałych i rozwoju szkliwa.

U dorosłych może mieć poważniejszy przebieg ogólnoustrojowy. W poważnym stadium zaawansowania, zmiany obejmują kości, stawy, a nawet układ nerwowy i narządy wewnętrzne.

Rodzaje fluorozy

Do oceny stanu schorzenia wykorzystuje się tzw. klasyfikację Deana. W tym celu dentysta bierze pod uwagę dwa zęby najbardziej dotknięte zmianami. Następnie dokonuje ich analizy na podstawie poniższej skali:

• 0 – stan prawidłowy, gdzie powierzchnia zęba jest gładka, śliska i błyszcząca;
• 1 – fluoroza wątpliwa, przy której mogą pojawiać się niewielkie białe plamki na szkliwie;
• 2 – fluoroza bardzo łagodna – objawia się białymi, matowymi plamami, które zajmują mniej niż 1/4 powierzchni zęba;
• 3 – łagodna fluoroza – powyższe zmiany obejmują połowę zęba;
• 4 – umiarkowana fluoroza – na zębach wyraźnie widoczne są uszkodzenia i brązowe plamy;
• 5 – fluoroza ciężka – zmiany na szkliwie obejmują całe zęby. Zauważalne są ciemne plamy, zagłębienia, a nawet zmiany kształtu zębów.

Nadmiar fluoru na zębach – przyczyny

Fluoroza spowodowana jest dostarczaniem do organizmu zbyt dużej ilości fluoru. Gdzie znajduje się ten pierwiastek? Jest to często spotykany dodatek do past do zębów, płukanek i innych produktach przeznaczonych do higieny jamy ustnej. Problem ten częściej występuje u dzieci, ponieważ często celowo lub przypadkiem połykają one pastę, zamiast ją wypluwać. Fluor jest obecny w pożywieniu, m.in. w rybach morskich, czarnej herbacie, serze żółtym, szynce wieprzowej i pieczywie żytnim. Najlepiej sprawdzić także stężenie fluoru w wodzie, którą pijesz – czasem można spotkać jego spore ilości.

Zalecana dawka fluoru w paście do zębów, płukankach i diecie

Fluor w niewielkich ilościach ma bardzo korzystne działanie na stan jamy ustnej. Pomaga odbudować niewielkie uszkodzenia w szkliwie, zwiększa odporność na próchnicę, wzmacnia szkliwo i wspomaga mineralizację zębów. Regularnie stosując fluor, zwiększasz odporność swoich zębów na działanie kwasów organicznych.

Kiedy fluor staje się niebezpieczny? Zalecana dzienna dawka dla dzieci i młodzieży wynosi około 0,25–2 mg tego składnika. Natomiast bezpieczna dobowa ilość dla dorosłych wynosi 1,5–4 mg. Standardowo nie zaleca się przekraczania dawki 1–2 mg dziennie.

Kiedy należy być ostrożnym lub unikać fluoru?

Nie sięgaj po środki wzbogacone o fluor, jeżeli regularnie stosujesz do gotowania fluorkowanej soli kuchennej. Nie będzie potrzebna jego suplementacja, jeśli w spożywanej przez ciebie wodzie stężenie jonów fluorkowych wynosi 0,7 mg lub więcej. Jest to zawartość w zupełności wystarczająca. Pamiętaj, że granica pomiędzy leczniczą a toksyczną dawką fluoru jest dość cienka. Zdecydowanie lepiej zachować umiar i stan lekkiego niedoboru niż regularnego przedawkowania tej substancji.

Fluor powinien być dawkowany ze szczególną ostrożnością osobom cierpiącym na:

• niewydolność nerek;
• niewydolność wątroby;
• czynną chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy;
• osteomalację.

Jego ilość w diecie powinny też ograniczyć kobiety ciężarne.

Objawy fluorozy

Nadmierna ekspozycja na fluor prowadzi do demineralizacji szkliwa zębów. Fluoroza najczęściej atakuje zęby przedtrzonowe, siekacze i kły, a następnie drugie trzonowe. Do typowych objawów fluorozy łagodnej należą:

• uszkodzenia i widoczne ubytki szkliwa;
• matowa i chropowata powierzchnia zębów;
• osłabienie, a nawet kruszenie się zębów;
• występowanie pasm przebarwień w kolorze kredowobiałym albo brunatnym;
• zmiany kształtu zębów;
• nasilona w zębach próchnica.

Czym skutkuje poważny stan tego rodzaju?

Spożycie zbyt dużej ilości fluoru powoduje objawy ogólnoustrojowe – nie tylko zmiany w obrębie jamy ustnej. Zatrucie tym pierwiastkiem i długo trwającej fluorozy umiarkowanej lub ciężkiej przyczynia się do powstawania takich dolegliwości, jak:

• bóle brzucha;
• nudności i wymioty;
• biegunka;
• bóle kości, mięśni i stawów;
• zniekształcenia kości;
• bóle głowy;
• osłabienie organizmu;
• apatia;
• zaburzenia w gospodarce elektrolitowej;
• parestezje i drżenia mięśni;
• uszkodzenie błony śluzowej i nieżyt nosa;
• zapalenie dziąseł;
• uszkodzenie wątroby i nerek.

Sporadyczne przedawkowanie fluoru oznacza chwilowe zaczerwienienie skóry. Objaw ten powinien dość szybko ustąpić po przywróceniu prawidłowego stężenia tej substancji.

Leczenie fluorozy

Leczenie fluorozy wymaga wizyty w gabinecie stomatologicznym. W pierwszej kolejności należy uzupełnić powstałe w zębach ubytki specjalnymi materiałami – kompozytem lub hydroksyapatytem. Pomagają one odbudować szkliwo i przywrócić prawidłową mineralizację zębów. Jeżeli doszło do bardzo poważnych zmian, można zastosować ścieranie szkliwa, wybielanie zębów lub założenie licówek.

Możesz wspomóc leczenie stomatologiczne w domu – używaj pasty bez fluoru i przyjrzyj się ilości tego pierwiastka w swojej diecie. Postaraj się możliwie jak najbardziej ograniczyć jego stosowanie. Podczas leczenia fluorozy bardzo istotna jest też prawidłowa higiena jamy ustnej, która obejmuje dokładne szczotkowanie, a także nitkowanie i płukanie.

Dieta jako sposób na fluorozę

Podczas procesu powrotu do zdrowia ważna jest też dieta, która powinna dostarczać dużych ilości wapnia. Zadbaj o to, by w twoim jadłospisie pojawiły się takie produkty jak:

• mleko;
• jogurt naturalny;
• twaróg;
• ser żółty;
• migdały;
• soja;
• fasola;
• tofu;
• natka pietruszki;
• jarmuż;
• sardynki;
• rodzynki;
• produkty zbożowe pełnoziarniste.

Fluor jest bardzo przydatny do utrzymania zdrowia i higieny jamy ustnej, a także estetycznego uśmiechu. Jednak pamiętaj, że jego nadmiar zaburza rozwój zębów u dzieci. Zaawansowana fluoroza powoduje trwałe przebarwienia i uszkodzenia zębów, a nawet kości i stawów. Nie oznacza to jednak, że powinieneś całkowicie unikać tego pierwiastka. W celu zachowania zdrowia zębów i kości należy zachować umiar w spożywaniu i stosowaniu fluoru. Na szczęście nowa stomatologia dysponuje narzędziami i metodami, które umożliwiają skuteczne leczenie fluorozy.

• Pęknięte szkliwo – zagrożenie dla zdrowia twoich zębów. Dowiedz się, jak mu zapobiegać
• Hipoplazja szkliwa – przyczyny, objawy i leczenie niedorozwoju szkliwa
• Erozja szkliwa – jak jej zapobiegać?
• Jak wygląda zdarte szkliwo?
• Demineralizacja zębów – niebezpieczna dla szkliwa. Jak zapobiegać i leczyć?
• Ubytki klinowe, czyli ubytki przyszyjkowe niepróchnicowego pochodzenia – co to takiego?
• Przebarwienia na zębach to głównie problem estetyczny. Jak powstają i w jaki sposób można się ich bezpiecznie pozbyć