Zakładanie aparatu ortodontycznego — co należy wiedzieć?

Nie ma jednak czym się martwić, zakładanie aparatu wcale nie jest przerażające. Szczególnie jeśli zawczasu dowiesz się, na czym polega cała procedura. Przedstawiamy odpowiedzi na najczęstsze pytania związane z korektą zgryzu za pomocą aparatu ortodontycznego.

Po co nosi się aparat ortodontyczny?

Aparat ortodontyczny zakładany jest w celu korekty wady zgryzu. Ma to nie tylko cel estetyczny, ale i przywraca właściwe funkcje i ustawienie szczęki. Do najczęstszych nieprawidłowości zgryzu zalicza się stłoczenie zębów, przodogryz, zgryz otwarty, zatrzymanie się zęba, brak zawiązków zębowych bądź szparowatość. Bardzo często u jednego pacjenta występuje kilka wad zgryzu naraz. Metoda leczenia dobierana jest więc indywidualnie do pacjenta, przede wszystkim pod kątem wieku. U dzieci z uzębieniem mlecznym bądź mieszanym korekta ma na celu umożliwienie zębom stałym właściwy wzrost, stosuje się więc przede wszystkim aparaty ruchome. U osób dorosłych najlepszy efekt dają aparaty stałe.

Poza korektą samego zgryzu, noszenie aparatu pomoże wyeliminować problemy takie jak wady wymowy, asymetria twarzy, bóle głowy czy problemy z żuciem bądź przełykaniem. Korekcja zgryzu znacznie zmniejsza też częstotliwość pojawiania się problemów z zębami, takich jak ścieranie się zębów, odkładanie się osadu z kamienia czy nawracająca próchnica.

Na czym polega zakładanie aparatu ortodontycznego?

Przed rozpoczęciem korekty wady zgryzu za pomocą aparatu ortodontycznego konieczna jest sanacja, czyli doleczenie wszelkich chorób obecnych w obrębie jamy ustnej (np. próchnica czy zapalenia dziąseł) i usunięcia warstwy kamienia nazębnego. Wykonuje się również pantomogram, czyli zdjęcie rentgenowskie prześwietlające szczękę, żuchwę i otaczające je tkanki; oraz specjalny gipsowy wycisk ortodontyczny. Zabiegi te umożliwią ortodoncie ocenę stanu zębów i zlecenie stworzenia odpowiedniego aparatu. Zdarza się, że założenie aparatu wymaga separacji, czyli stworzenia miejsca dla pierścieni, bądź usunięcia nachodzących na siebie zębów (najczęściej ósemki).

Co sprawdza ortodonta przed założeniem aparatu? 

Przed założeniem aparatu ortodonta musi przeprowadzić badanie zewnątrzustne i wewnątrzustne. Podczas badania określana jest symetria twarzy, rodzaj profilu, naturalne ułożenie stawów skronionowo-żuchwowych, relacja szczęki do żuchwy, szerokość szczęki i generalny stan uzębienia. Umożliwia to precyzyjne dopasowanie planu leczenia do potrzeb pacjenta.

Po określeniu planu leczenia, zakładany jest aparat ortodontyczny. Tutaj przy aparacie stałym do zębów przyklejane są metalowe i ceramiczne zamki, czyli kwadraciki, do których mocowane są łuki z drutów. Muszą być one kolejno naświetlone lampą polimeryzacyjną dla utrwalenia kleju. Częścią mocowania są również ligatury, czyli niewielkie gumki odpowiedzialne za utrzymanie łuków w zamku. Te występują w wielu kolorach i muszą być wymieniane średnio co półtora miesiąca. Pierwsze zakładanie aparatu trwa około godziny, wizyty kontrolne zamykają się z kolei w kilkunastu minutach.

Czy zakładanie aparatu ortodontycznego boli?

Zakładanie i noszenie aparatu wiąże się z pewnym dyskomfortem, na szczęście nie jest on odczuwany stale a jedynie tuż po założeniu oraz po wizytach kontrolnych kiedy dokręca się stały aparat. Do nieprzyjemnych symptomów należą ból głowy oraz otarcia jamy ustnej przez metalowe zamki.

Jak długo trzeba nosić aparat?

Czas leczenia za pomocą aparatu zależna jest od skomplikowania wady zgryzu, średnio jednak zamyka się w przeciągu 2 lat. Podczas tego czasu konieczne są wizyty kontrolne — częściej wymaga ich aparat stały, gdzie co jakiś czas musi być dostosowane ułożenie drucików. O zakończeniu leczenia zawsze decyduje lekarz. W przypadku modeli stałych, zdjęcie aparatu wiąże się z odklejeniem zamków, ściągnięciem zaczepów i drutów oraz wypolerowaniem i oczyszczeniem powierzchni zębów. Zdjęcie aparatu to jednak nie koniec leczenia. Po tym czasie przechodzi się w okres retencji (stałej bądź ruchomej), która ma na celu utrwalenie efektu i utrzymanie zębów w prawidłowej pozycji, bez nawrotu wad.

Jak przygotować się do założenia aparatu?

Przed założeniem aparatu, konieczne może być kilka wizyt u dentysty w celu doleczenia obecnych zmian w uzębieniu. Będzie to przede wszystkim kwestia leczenia próchnicy i wypełnienia ubytków. Ortodonci najczęściej zalecają też przeprowadzenie podstawowych zabiegów higienizacyjnych takich jak skaling, piaskowanie i fluoryzacja zębów, które zminimalizują ryzyko chorób przyzębia.

Aparaty ortodontyczne stałe i ruchome

Aparaty ortodontyczne można podzielić na dwie grupy, czyli aparaty stałe i ruchome. Aparaty stałe przyklejane są do powierzchni zębów od strony zewnętrznej bądź wewnętrznej, aparaty ruchome można z kolei samodzielnie zakładać i wkładać do jamy ustnej. Obydwa z nich działają poprzez wywieranie nacisku na uzębienie, wymuszając na konkretnych partiach zębów przemieszczanie się w obrębie szczęki. Celem procesu jest doprowadzenie zgryzu do nowego, prawidłowego ustawienia.

Szeroki wybór aparatów w ortodoncji pozwala na zachowanie balansu pomiędzy jak najszybszym leczeniem a estetyką. Choć druty aparatu stałego doklejone na zębach nie są w żadnym wypadku powodem do wstydu, wiele osób dorosłych decyduje się na niewidoczne rozwiązania. Są to aparaty lingwalne, przyklejane od strony wewnętrznej, bądź ruchome aparaty dla osób dorosłych typu invisalign. Należy pamiętać jednak, że im więcej godzin w ciągu dnia nosimy aparat, tym sprawniej przebiegnie leczenie. Zarówno typowe aparaty ruchome dla dzieci, jak i aparaty nakładkowe dla dorosłych muszą być zakładane na przynajmniej 20 godzin dziennie.

Jak powinna wyglądać higiena jamy ustnej przy aparacie stałym?

Higiena jamy ustnej u osób z aparatem nie jest o wiele bardziej skomplikowana, wymaga jednak kilku dodatkowych kroków. W przypadku aparatu ruchomego wystarczy wyjąć go każdorazowo przed myciem zębów. Sam aparat ruchomy, tak samo jak retainer również wymagają oczyszczenia. Świetnie sprawdzą się do tego łatwo dostępne tabletki czyszczące, które wystarczy rozpuścić w szklance wody i namoczyć retainer. Należy upewnić się, że woda nie jest zbyt gorąca, może to bowiem zdeformować aparat. Jeśli nosisz aparat stały, pamiętaj o myciu i płukaniu zębów po każdym posiłku — cząstki jedzenia mogą zaczepiać się o zamki. W utrzymaniu odpowiedniej higieny bardzo przydatna będzie mała szczoteczka, dzięki której łatwo doczyścisz trudno dostępne miejsca.

Jakie są przeciwwskazania do leczenia ortodontycznego z aparatem?

Pośród przeciwwskazań do leczenia ortodontycznego za pomocą aparatu wymienia się kolejno:

• choroby miazgi zęba;
• choroby przyzębia;
• choroby tkanek okołozębowych;
• nieuregulowane zaburzenia hormonalne;
• nieuregulowana cukrzyca;
• przewlekłe choroby skutkujące obniżoną odpornością organizmu.

Nie znaczy to oczywiście, że w powyższych wypadkach nie da się założyć aparatu — wymaga to jednak specjalnej decyzji ze strony ortodonty. Przy obecnych chorobach jamy ustnej kluczowe jest doprowadzenie stanu uzębienia do maksymalnego zdrowia.

Czy wiek może być przeciwwskazaniem do noszenia aparatu?

Korektę zgryzu można przeprowadzić w każdym wieku, warto jednak pamiętać, że wraz z wiekiem wada może postępować i wymagać bardziej skomplikowanego leczenia. Im starszy pacjent, tym dłużej również przebiega przemieszczanie się zębów. W żadnym wypadku jednak wiek nie jest przeciwwskazaniem — wręcz przeciwnie, korekty zgryzu za pomocą aparatu przeprowadza się również u pacjentów w podeszłym wieku w celu przygotowania szczęki do leczenia protetycznego.

• Jak działa aparat ortodontyczny? Charakterystyka działania na różnych typach aparatów
• Aparat ruchomy – komu jest polecany ten typ aparatu ortodontycznego? Jakie zalety ma ruchomy aparat ortodontyczny?
• Aparat na zęby w ciąży – czy są przeciwwskazania do noszenia aparatu ortodontycznego?
• Sztuczny aparat na zęby – czy to ryzyko dla najmłodszych? Czy taki aparat ortodontyczny jest bezpieczny?
• Aparat metalowy na zęby – komu jest polecany? Jak działa stały aparat ortodontyczny metalowy?
• Czym jest aparat na podniebienie i dlaczego się go stosuje?
• Aparat ortodontyczny – przed i po: czy warto go nosić? Dowiedz się przed założeniem aparatu ortodontycznego na zęby