Szkliwiak jest nowotworem najczęściej lokalizowanym w żuchwie – około 80% przypadków diagnozowanych jest w dolnej szczęce. Zwykle umiejscowiony jest w okolicy zębów trzonowych. Choroba dotyka pacjentów w różnym wieku, najczęściej rozwija się u osób w wieku od 20 do 40 roku życia. Choć są to rzadkie przypadki, szkliwiak może być diagnozowany również u dzieci. Niestety, nowotwór ten bardzo rzadko daje jakiekolwiek objawy, dlatego trudno go rozpoznać. Jednak im wcześniej zostanie zdiagnozowany, tym łatwiej o skuteczne leczenie i uchronienie pacjenta od komplikacji związanych z zaawansowanym stadium guza.
Czym jest szkliwiak?
Szkliwiak to guz wywodzący się ameloblastów, czyli komórek szkliwotwórczych (nabłonka listewki zębowej) i torbieli zawiązkowej. Zwykle ma postać łagodną, jednak zdarza się, że jest on diagnozowany jako nowotwór złośliwy. W odróżnieniu od innych nowotworów szczęki, które charakteryzują się wzrostem bezpośrednim, szkliwiak zaczyna naciekać na okoliczne przestrzenie – kości szczęki i inne tkanki, znajdujące się w jamie ustnej. Szkliwiak należy do rzadkich nowotworów zębopochodnych. Wyróżnia się kilka typów szkliwiaków:
- szkliwiak wielokomorowy – to najczęściej diagnozowana postać choroby. Jest to nowotwór miejscowo złośliwy, co oznacza, że ma skłonność do naciekania na inne tkanki;
- szkliwiak jednokomorowy – to postać najmniej skłonna do rozprzestrzeniania się i wznowy;
- szkliwiak obwodowy – bardzo rzadka postać choroby, którą diagnozuje się w tkankach miękkich.
Podczas pierwszych badań trudno rozpoznać postać choroby. Dlatego niezbędne jest dalsze diagnozowanie pacjenta, dzięki któremu można dokładniej określić rokowania i ryzyko pojawienia się wznowy.
Przyczyny nowotworu
Szkliwiak szczęki związany jest z nieprawidłowym rozwojem tkanki. Dokładne przyczyny choroby nie są jednak znane. Specjaliści podejrzewają, że guz może rozwijać się ze względu na czynniki genetyczne lub z powodu infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego, jednak na chwilę obecną wnioski nie zostały potwierdzone. Szkliwiak w równym stopniu dotyka kobiet i mężczyzn, z różnych grup etnicznych i społecznych, dlatego jego powstawanie raczej nie jest związane z czynnikami środowiskowymi. Do uaktywnienia rozwoju guza może przyczynić się osłabienie odporności i brak niezbędnych składników odżywczych w codziennej diecie.
Szkliwiak – objawy
Szkliwiak żuchwy jest nowotworem trudnym do zdiagnozowania. Warto pamiętać, że mimo nazwy sugerującej, że nowotwór pojawia się w widocznym miejscu w okolicy szkliwa, jest zupełnie odwrotnie. Guz nie jest widoczny gołym okiem, szczególnie w początkowych etapach wzrostu. Rozwija się powoli, przez wiele lat i nie daje jednoznacznych objawów. Symptomy najczęściej pojawiają się, dopiero kiedy jest on już w zaawansowanym stanie. Sygnałem dla pacjenta i stomatologa do rozpoczęcia dalszego rozpoznania mogą być:
- powikłania po ekstrakcji i innych zabiegach stomatologicznych;
- zmiany w obrębie dziąseł;
- nieprawidłowe ustawienie zębów;
- asymetria twarzy;
- obrzęk;
- dolegliwości związane z nieprawidłową drożnością nosa.
Nieleczony szkliwiak może osiągać spore rozmiary i prowadzić do zmiany ustawienia zębów, a w konsekwencji również znacznej asymetrii twarzy. W zaawansowanym stadium guz powoduje również ból, rozchwianie zębów, a nawet zaburzenia czucia. Szkliwiak umiejscowiony w szczęce zwykle daje o sobie znać dużo wcześniej niż ten umiejscowiony w żuchwie. Ten pierwszy jest bowiem zlokalizowany w obrębie wrażliwych miejsc, takich jak nos, zatoki szczękowe i oczy.
Rozpoznanie szkliwiaka
Szkliwiak w tylnej części żuchwy najczęściej zauważalny jest podczas rutynowych badań RTG. Inne badania, które stosuje się w celu dokładniejszego rozpoznania choroby to USG, rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa, na której szkliwiak prezentuje się jako ciemne radiologicznie zmiany w okolicy szczęki lub żuchwy. Celem potwierdzenia nowotworu stosuje się badania histopatologiczne.
Leczenie szkliwiaka
Szkliwiak zwykle nacieka na okoliczne tkanki, często na kość żuchwy. Leczenie obejmuje chirurgiczny zabieg usunięcia guza z marginesem zdrowych tkanek. Ze względu na to, że rozwój szkliwiaka postępuje wolno, chemioterapia i radioterapia nie są stosowane. Wyjątkiem są pacjenci, dla których leczenie z zakresu chirurgii mogłoby być niebezpieczne. Wówczas stosuje się radioterapię. Jak wspomnieliśmy wcześniej, szkliwiak może powodować asymetrię twarzy, dlatego w niektórych przypadkach, oprócz usunięcia guza, konieczny jest zabieg rekonstrukcyjny.
Szkliwiak – rokowania
U większości pacjentów, u których zdiagnozowano szkliwiaka, rokowania są dobre. Wczesne leczenie okazuje się bardzo skuteczne, jednak po leczeniu, pacjent podlega okresowym badaniom kontrolnym. Szkliwiaki często rozprzestrzeniają się miejscowo, w przypadku braku leczenia mogą obejmować również okoliczne tkanki miękkie. Przerzuty do innych narządów są w przypadku szkliwiaka dość rzadkie. Jeśli jednak zdiagnozowano szkliwiaka złośliwego, jest to oczywiście możliwe. Taki nowotwór rokuje gorzej.
Wznowa szkliwiaka
Mimo względnej łagodności i dobrych rokowań szkliwiak ma skłonność do nawrotów miejscowych, nawet jeżeli leczenie przebiegło pomyślnie i zostało odpowiednio wcześnie rozpoczęte. Z tego powodu pacjenci pozostają pod opieką stosownej poradni przez całe życie i podlegają okresowej kontroli radiologicznej.
Największe niebezpieczeństwo, jakie związane jest z rozwojem szkliwiaka to fakt, że długo nie daje on żadnych objawów. Zatem pacjenci przez wiele lat nie są świadomi rozwoju choroby, a o obecności guza dowiadują się przypadkiem, na przykład podczas przygotowań do leczenia kanałowego. Czy można uchronić się przed szkliwiakiem? Niestety ze względu na nieznane pochodzenie choroby nie jest to możliwe. Mimo wszystko warto dbać o swoją dietę i wzmacniać odporność, ponieważ im silniejszy jest organizm, tym leczenie w przypadku każdej choroby przebiega łatwiej. Jeżeli jednak chodzi o wczesne wykrycie nowotworu, jako że ten nie daje jednoznacznych objawów, jedynym sposobem są regularne wizyty kontrolne w gabinecie stomatologicznym.
Może Cię także zainteresować:
- Boczne przemieszczenie żuchwy – przyczyny, rodzaje i korekta
- Nadziąślak – przyczyny, objawy i leczenie
- Najczęstsze choroby dziąseł – rodzaje, profilaktyka i leczenie
- Ból szczęki i ból żuchwy – czy to powód, by odwiedzić stomatologa?
- Krzywy zgryz u dziecka – jakie są jego przyczyny? Sprawdź, jakie wady zgryzu u dzieci pojawiają się najczęściej!
- Krzywe zęby u dzieci – jakie czynniki przyczyniają się do powstawania wad zgryzu u dzieci?
- Cofnięta żuchwa – czym różni się od tyłozgryzu? Przyczyny oraz leczenie
