Co warto wiedzieć?
- Czerniak w jamie ustnej przez długi czas rozwija się bezobjawowo, przez co trudno go zdiagnozować.
- Wśród przypuszczalnych czynników ryzyka wystąpienia choroby wymienia się przede wszystkim palenie papierosów. Czerniak częściej rozwija się też u osób w wieku 60 lat i więcej.
- Sposoby leczenia nowotworu jamy ustnej to radioterapia, chemioterapia oraz leczenie operacyjne.
Czym jest czerniak w jamie ustnej?
Czerniak w jamie ustnej to choroba nowotworowa dotykająca błony śluzowe. Poza jamą ustną ten sam nowotwór może też zostać wykryty w przewodzie pokarmowym oraz błonach śluzowych układu moczowo-płciowego. Najczęstsza lokalizacja czerniaka to jednak podniebienie twarde oraz górne dziąsła. Rzadziej nowotwór atakuje dolne dziąsła, wargi czy policzki. W nielicznych przypadkach może rozwijać się także w okolicach migdałków albo ślinianki przyusznej.
Czerniak w jamie ustnej (mucosal melanoma) powstaje z komórek barwnikowych produkujących melaninę. Najwięcej jest ich w skórze, stąd też to właśnie na jej powierzchni zazwyczaj rozwija się nowotwór. W błonach śluzowych pojawia się niezwykle rzadko. Czerniak złośliwy jamy ustnej to ok. 1,5% przypadków wszystkich czerniaków oraz 0,03% diagnozowanych nowotworów w ogóle. Choć jest tak rzadki, nie należy go ignorować – szybkie rozpoznanie czerniaka zwiększa prawdopodobieństwo wyleczenia. Nie jest to jednak łatwe, bo w początkowym stadium choroby objawy w zasadzie nie występują.
Czerniak w jamie ustnej. Czynniki ryzyka i objawy
Kto jest najbardziej narażony na zachorowanie na czerniaka jamy ustnej? Niestety, do tej pory nie wyodrębniono jednoznacznie czynników zwiększających ryzyko. Wielu badaczy uważa jednak, że czerniak tego typu częściej rozwija się u osób, które:
- palą papierosy;
- są narażone na długotrwałe działanie formaldehydów;
- ukończyły 60. rok życia.
W początkowej fazie choroby, czerniak w jamie ustnej rozwija się bezobjawowo. Z czasem zauważalna staje się niewielka plama ciemnego koloru umiejscowiona gdzieś na błonach śluzowych. Zmiany pigmentowe błon śluzowych mają zazwyczaj kolor fioletowy, brązowy, czarny, czerwony lub szary. Ich granice są często nieregularne. Nowotwór jamy ustnej może wyglądem przypominać „pieprzyk”, który zmienia swój kolor. Wokół zmiany czasem pojawia się czerwona obwódka. Plamka, będąca objawem choroby może stawać się wypukła albo zachować pierwotną, równą strukturę. Zwykle bardzo trudno odróżnić pierwsze objawy choroby od np. zmian powstałych w wyniku urazów mechanicznych. Problematyczne jest to zwłaszcza u pacjentów, którzy niedawno poddawani byli leczeniu stomatologicznemu lub ortodontycznemu.
Z czasem zauważona plamka staje się coraz większa, pojawiają się też dolegliwości bólowe. W zaawansowanym stadium dochodzi do krwawień, a z czasem nawet przerzutów (najczęściej do węzłów chłonnych, wątroby, płuc). Jeśli więc zauważysz niepokojące zmiany w obręby błony śluzowej jamy ustnej, które nie znikają po kilku dniach, koniecznie udaj się do lekarza, który przeprowadzi dokładne badanie i postawi diagnozę.
Diagnostyka, leczenie i rokowania po przebyciu nowotworu
Pełna diagnostyka w kierunku czerniaka w jamie ustnej obejmuje badania obrazowe, testy z krwi oraz badanie fizykalne. W celu określenia czy na pewno rozwija się właśnie ta choroba, wykonuje się m.in. biopsję, zdjęcia rentgenowskie albo tomografię komputerową.
Brak wczesnych objawów nowotworu powoduje, że bardzo często wykrywany jest on dopiero wtedy, kiedy przechodzi w późne stadium. Wówczas najbardziej skutecznym okazuje się leczenie chirurgiczne. O tym, jak duży obszar tkanek zostanie podczas operacji usunięty, zawsze decyduje lekarz na podstawie oceny indywidualnej sytuacji każdego pacjenta. W leczeniu czerniaka w jamie ustnej skuteczna bywa także radioterapia oraz chemioterapia.
Jakie są rokowania? Z uwagi na fakt, że nowotwór najczęściej występuje w miejscach, w których zauważalny staje się dopiero w późnym stadium, rokowania nie są tak optymistyczne, jak w przypadku niektórych innych typów nowotworów. Średnia przeżywalność pacjentów w okresie powyżej 5 lat po podjętym leczeniu wynosi ok. 5 lat.
Czerniak w jamie ustnej to groźny nowotwór złośliwy. Największym zagrożeniem w jego przypadku jest brak objawów – większość chorych o nowotworze dowiaduje się w bardzo późnym stadium. Dlatego też, jeśli zauważysz w jamie ustnej niepokojące przebarwienia lub plamki, koniecznie obserwuj je, a w razie ich utrzymywania się, skonsultuj problem z lekarzem. Im szybciej to zrobisz, tym wcześniej poznasz przyczynę zmian i podejmiesz ewentualne leczenie!
Może Cię także zainteresować:
- Skąd biorą się nadżerki w jamie ustnej? Dowiedz się, co je powoduje, by lepiej im przeciwdziałać
- Rak migdałka podniebiennego – rozpoznanie i leczenie
- Guz Warthina – czym jest i jak wygląda leczenie guza ślinianki przyusznej?
- Erytroplakia jamy ustnej to stan przedrakowy potencjalnie niebezpieczny. Konieczna jest diagnostyka nawet zmian łagodnych nadżerek i owrzodzeń
- Szkorbut – objawy i leczenie „choroby marynarzy”
- Ból migdałka – zapalenie migdałków, angina czy groźny nowotwór?
- Lek na grzybicę jamy ustnej bez recepty – jak przeprowadzić leczenie?
